Składając komputer można zadać sobie to pytanie. Kupić droższą płytę czy może dorzucić 2 stówki do grafiki, RAM-u lub procesora. Nie dziwię się temu – sam kiedyś wyznawałem podobną filozofię. Potem jednak zacząłem upgrade'ować swój sprzęt i szybko przekonałem się, że oszczędzanie na płycie głównej wcale nie jest świetnym pomysłem. Kolejny zawrót głowy przeżyłem czytając poszczególne poradniki i wytyczne dotyczące wyboru płyt. Trochę tam tego jest, a już na pewno więcej niż same chipsety i sockety.

Okej, po kolei. Na samym wstępie wypada zaznaczyć, że płyty głównie można podzielić ze względu na format. Największe są oczywiście płyty E-ATX – ich rozmiary sięgają maksymalnie 305x330 mm. Przypominamy, że to wartości maksymalne i płyty Extended ATX można kupić także w nieco mniejszych gabarytach. Nieco mniejsze od E-ATX są płyty ATX, których maksymalne rozmiary wynoszą 305x244 mm. Dalej mamy MicroATX (244x244 mm) oraz MiniITX (170x170 mm).

W płytach najistotniejsza jest kompatybilność z pozostałymi podzespołami. Niektórzy dziwią się temu, ale prawda jest taka, że nie wszystkie podzespoły będą pasować do Twojej płyty głównej i warto mieć to na uwadze (nie tylko przy składaniu sprzętu od podstaw, ale też przy wszystkich upgrade'ach). Zgodność z chipsetami i socketami to klucz do PC-towego nieba, ale żeby się tam dostać, trzeba poznać kilka kluczowych oznaczeń.

Miejsce na procesor to właśnie socket, a najpopularniejsze gniazda są oznaczane jako:

- LGA 1200 – procesory Intela 10 generacji.

- LGA 1151 – procesory Intel 6,7, 8, 9 generacji (w przypadku generacji 8 i 9 mowa o chipsetach 3).

- LGA 2066 – procesory Intel od X do 7 generacji.

- AM4 – procesory AMD Ryzen generacje 1 i 2 oraz Athlon 7.

- TR4 – dla procesorów Ryzen Threadripper.

Od razu można zauważyć wszechobecny podział na dwa obozy – jeden wspiera procesory Intela, podczas gdy drugi tworzy sockety z myślą o procesorze od AMD. Poza socketami, ważne są także chipsety. Te mają bezpośrednie przełożenie na możliwości podkręcania procesora. Nie będę jednak zanudzał Cię kolejnymi wyliczankami, które możesz znaleźć wszędzie. Zamiast tego skupię się na rzeczach bardziej ogólnych, które często umykają uwadze posiadaczy poszczególnych płyt głównych.

Mam tutaj na myśli zarówno praktyczne zastosowanie (rozmiar płyty i rozmiar nowych kart graficznych), jak i kwestie związane z serwisowaniem. Tak to już jest, że naprawa płyt głównych komputera czasem jest konieczna – to szczególnie ważne w przypadku droższych płyt. Zaskakuje jednak fakt, że taka usługa wcale nie jest droga. Tutaj naprawiają płyty główne w naprawdę dobrych cenach, a to przecież tylko wierzchołek góry lodowej.

Pozostaje jeszcze kwestia wydajności. Niektórzy spodziewają się, że wymiana płyty wpłynie na wydajność sprzętu, ale prawda jest taka, że realną różnicę poczujesz dopiero przy przesiadce z naprawdę starej (przedpotopowej) płyty. W obecnym rozrachunku sama płyta główna ma znikome/żadne znaczenie dla wydajności Twojego sprzętu. Nie oznacza to jednak, że powinieneś na niej oszczędzać. Płyta główna to inwestycja na lata – warto, żeby była trafiona.